भारतीयदर्शनेषु मोक्षविचार
1. प्रकृत्युपरमे पुरुषस्य स्वरूपेण अवस्थानं मोक्षः इति - सांख्याः ।
2. कृतकर्तव्यतया पुरुषार्थशून्यानां सत्त्वरजस्तमसां मूलप्रकृतौ अत्यन्तलयः प्रकृतेः मोक्षः, चितिशक्तेः निरुपाधिकस्वरूपेण अवस्थानं मोक्षः इति - योगस्य अनुसारम् ।
3. आत्यन्तिकी दुःखनिवृत्तिः मोक्षः इति - नैयायिकाः ।
4.अशेषविशेषगुणोच्छेदः मोक्षः इति - वैशेषिकाः ।
5. मूलाज्ञाननिवृत्तौ स्वस्वरूपाधिगमः मोक्षः इति - अद्वैतवेदान्तिनः ।
6. स्वर्गादिप्राप्तिः मोक्षः इति - मीमांसकाः ।
7. परमैश्वर्यप्राप्तिः मोक्षः इति - नकुलीशपाशुपताः ।
8. शिवत्वप्राप्तिः मोक्षः इति - शैवाः ।
9. पूर्णात्मतालाभः मोक्ष इति - प्रत्यभिज्ञावादिनः ।
10. पारदरसेन देहस्थैर्ये जीवन्मुक्तिः एव मोक्षः इति - रसेश्वरवादिनः ।
11. मृत्युः मोक्षः इति - चार्वाकाः ।
12. आत्मोच्छेदः मोक्ष इति शून्यवादिनः - माध्यमिकबौद्धाः ।
13. दुःखनिवृत्तिः सुखावाप्तिश्चापि इति मोक्षः इति - नैयायिकैकदेशिनः ।
14. निर्मलज्ञानोदयः मोक्षः इति - इतरे बौद्धाः ।
15. मूलचक्रस्थायाः परानामिकायाः ब्रह्मरूपायाः वाचः दर्शनं मोक्षः इति - पाणिनीयाः ।
16. कर्मकृतस्य देहस्वरूपस्य आवरणस्य अभावे जीवस्य सततोर्ध्वगमनं मोक्षः इति - जैनाः ।
17. सर्वज्ञत्वादीनां परमात्मगुणानां प्राप्तिः याथात्म्येन भगवत्स्वरूपानुभवश्च मोक्षः इति - रामानुजीयाः ।
18. जगत्कर्तृत्व-लक्ष्मीपतीत्व-श्रीवत्सप्राप्तिरहितं दुःखामिश्रितं पूर्णं सुखं मोक्षः इति - माध्वाः ।
Comments
Post a Comment
Thanks for comment